Een mooie bevinding van het afgelopen jaar is het leren begrijpen van twee termen uit Madhyamaka, een boeddhistische traditie. Tenminste, wat ik er van begrijp en dat is genoeg om mij ‘aan’ te zetten.
Het gaat om de begrippen sunyata en karuna. Ik probeer je aan de hand van een gelezen boek *) mee te nemen. Het duurt niet lang.
Sunyata duidt op leegte, groundlessness (Eng.). Al lezend wordt aannemelijk gemaakt dat noch in jou/ik als persoon, noch in de wereld een houvast of kristallisatiepunt bestaat. Dat besef is best even wennen natuurlijk. Dat er geen Zelf bestaat en ook niet een op-zichzelf-staande wereld. Nihilisme ligt op de loer.
‘Aldus geconfronteerd met de ontdekking van de ongegrondheid, blijven we niettemin naar een grond (vast)grijpen, omdat we de diepgewortelde reflex om te grijpen, die ons zo eigen is, niet hebben opgegeven. Deze reflex is zo sterk dat de afwezigheid van een solide basis onmiddellijk kan worden beleefd als het mogelijk vallen in een afgrond’
Ik hield mij voor, daarmee moed proberen te houden, dat leegte potentie geeft – dat daarmee alles mogelijk is.
En toen ik bekomen was van het tot mij door laten dringen van die leegte (sunyata), werd gelukkig nog een begrip geïntroduceerd: karuna, vertaald met compassie. In Madhyamaka wordt meestal niet begonnen met ‘leegte’ maar eerder met de onlosmakelijke ontwikkeling van ‘compassie’ hierbij.
Leegte (sunyata) is vol van compassie (karuna), op die manier.
Ondanks de ‘leegheid’ van het ego-zelf, kun je vol zijn met ervaring. Gedachten, waarneming, gevoelens. Zij het wel weer dat je deze ervaring niet kan vastzetten, doch als een stroom kunt zien. Je kunt beredeneren dat dit ervarings-bewustzijn een leegte nodig heeft om deze stroom van ervaring te kunnen hebben. Een vast-staand, solide zelf zou een opvolgende stroom van ervaring alleen maar in de weg staan.
Later hierop contemplerend, zag ik, dat mijn stappen afgelopen jaar, die ik zette in mijn bewustworden van mijn ongemak en pijn van vroeger, mij veel ruimte heeft gegeven. Herwonnen ruimte en nieuwe mogelijkheden (potentie). Hier kan ik wel een link leggen met een herwonnen leegte (sunyata) in mij. Dit vervuld mij met warmte, optimisme, compassie. Deze (ver)vulling dan te noemen: karuna.
Ondanks het gebruik van woorden hierbij, die ook gemakkelijk door een ander anders geïnterpreteerd en misschien wel weerlegd kunnen worden, blijft voor mij genoeg overeind.
*) The Embodied Mind – Francisco Varela c.s.
Comments